Płatności odroczone (BNPL) w Polsce: Kompletny przewodnik dla konsumenta

Czym są płatności odroczone (BNPL)? Definicja i zasady

Płatności odroczone, powszechnie znane jako BNPL (z angielskiego Buy Now Pay Later, czyli "kup teraz, zapłać później"), to nowoczesna metoda finansowania, która pozwala konsumentom na dokonanie zakupu i przesunięcie terminu zapłaty na później. W Polsce mówi się też o "zakupach z odroczoną płatnością".

Istota BNPL polega na tym, że konsument oddala płatność na okres zazwyczaj od 30 do 60 dni. W tym bezpłatnym okresie nie płaci odsetek. Otrzymuje towar lub usługę od razu, a należność reguluje po upływie terminu określonego w regulaminie. Taki model przypomina dawne "kupowanie na zeszyt", ale dostosowane do cyfrowego świata i handlu elektronicznego. Klient, który czeka na wypłatę, może sfinalizować zakup natychmiast, bez czekania na wpływy finansowe.

Rynek BNPL w Polsce: Wzrost i statystyki

Polski rynek płatności odroczonych szybko rośnie, mimo że wciąż znajduje się na wcześniejszym etapie rozwoju niż w krajach skandynawskich czy Australii. System BNPL funkcjonuje w Polsce od kilku lat, jednak tempo jego ekspansji jest dynamiczne, jak wynika z badań BIK.

W 2025 roku płatności odroczone stanowiły około 5 procent polskiego rynku płatności online. Prognozy mówią o znacznie szybszym wzroście sektora BNPL niż całego e-commerce. Podczas gdy sprzedaż w sklepach internetowych rośnie rocznie o 10-20 procent, płatności odroczone zwiększają się w tempie 30-40 procent rocznie.

Badania PayPo wykazały, że 65 procent polskich respondentów uznaje płatności odroczone za najczęściej wybieraną opcję zapłaty. 66 procent konsumentów deklaruje chęć korzystania z BNPL przy kolejnych zakupach. Trzy czwarte Polaków wie, czym są płatności odroczone, choć tylko 25 procent skorzystało z tego rozwiązania choć raz.

Główni gracze na polskim rynku BNPL

Na polskim rynku BNPL działa kilku kluczowych operatorów, którzy odpowiadają za większość transakcji.

Inni operatorzy, tacy jak Klarna (międzynarodowy gracz), Przelewy24 (z opcją odroczenia), Kup Teraz – Zapłać Później oraz Smartney Pay, również funkcjonują na rynku. Jednak badania wskazują, że Allegro Pay i PayPo reprezentują około 80 procent całego rynku BNPL w Polsce. Tradycyjne firmy pożyczkowe (Vivus, Wonga, Provident) działają głównie w segmencie chwilówek i pożyczek konsumenckich, nie oferując bezpośrednio BNPL.

Piotr NowakEkspert finansowy

"Patrząc na dane, gdzie PayPo zwiększa wartość koszyka zakupowego o 20%, a jednocześnie rynek BNPL rośnie o 30-40% rocznie, widać, że wygoda płatności odroczonych mocno działa na konsumentów. Ważne, żeby pamiętać, że Allegro Pay raportuje do BIK już przy wykorzystaniu limitu, co przy zakupie za 1000 zł, obok innych zobowiązań, może obniżyć Twoją zdolność na większy kredyt o kilkadziesiąt, a nawet kilkaset złotych miesięcznie."

Jak BNPL wpływa na Twoją historię kredytową?

Korzystanie z płatności odroczonych ma wpływ na Twoją historię kredytową, choć ten wpływ jest złożony i zależy od operatora oraz sposobu korzystania z usługi.

Rola Biura Informacji Kredytowej (BIK)

BIK to główna baza danych kredytowych w Polsce. Instytucje finansowe przechowują w niej informacje o udzielonych kredytach i pożyczkach. Zakupy z odroczoną płatnością są widoczne w BIK. Informacje pojawiają się w sekcji "Zobowiązania finansowe – w trakcie spłaty", oznaczone jako "Zakupy z odroczoną płatnością". BIK odnotowuje transakcje uregulowane jednorazowo, rozłożone na raty oraz opóźnienia w spłacie.

Nie wszystkie transakcje BNPL trafiają jednak do BIK. Zależy to od polityki operatorów i zgód klienta. PayPo nie raportuje każdej transakcji, natomiast Twisto wysyła dane do BIK tylko w przypadku zarejestrowanych użytkowników.

Krajowy Rejestr Długów (KRD) i BIG InfoMonitor

KRD to baza danych skupiająca informacje o zaległościach i przeterminowanych należnościach. Informacje o zaległych spłatach BNPL mogą trafić do KRD, jeśli nie uregulujesz należności w terminie. Wpis do KRD ma poważne konsekwencje, sygnalizując instytucjom finansowym problemy w spłacie zobowiązań.

BIG InfoMonitor to kolejna baza danych o zaległościach. Podobnie jak KRD, BIG InfoMonitor skupia się na przeterminowanych należnościach i może zawierać informacje o niezapłaconych BNPL. Wiele instytucji pożyczkowych sprawdza klientów w BIG InfoMonitor przed udzieleniem finansowania.

Wpływ BNPL na zdolność kredytową

Wpływ BNPL na zdolność kredytową zależy od kilku czynników:

• Poprawa zdolności kredytowej: Terminowe spłacanie płatności odroczonych buduje pozytywną historię. Szczególnie dla młodych osób bez wcześniejszych zobowiązań, regularne korzystanie z BNPL i terminowa spłata pomaga budować wiarygodność. Informacje o spłaconych BNPL mogą wzmocnić wizerunek konsumenta jako pożyczkobiorcy.
• Obniżenie zdolności kredytowej: Każde aktywne zobowiązanie z BNPL obciąża finansowo, zmniejszając zdolność do spłacenia kolejnego kredytu. Banki często wliczają limity BNPL jako procent od przyznanego limitu i traktują to jako hipotetyczną ratę, obniżając zdolność, nawet jeśli w danym miesiącu nie było aktywnych zakupów. Opóźnienia w spłacie BNPL – nawet jednodniowe – negatywnie wpływają na scoring. Zaległości i brak spłaty trafiają do BIK lub KRD jako negatywne informacje, znacząco obniżając ocenę zdolności. Częste korzystanie z BNPL banki mogą odbierać jako sygnał problemów finansowych.

Aby poprawić wpływ BNPL na zdolność kredytową, warto zamykać nieużywane limity. Zwiększa to przewidywalność Twojego profilu finansowego.

Regulacje BNPL w Polsce: Co się zmienia?

Płatności odroczone, mimo pozornej prostoty, podlegają w Polsce określonym regulacjom prawnym, które w najbliższych latach ulegną znacznym zmianom.

Obecne ramy regulacyjne

Na dziś w Polsce nie istnieje odrębna ustawa regulująca BNPL. Zamiast tego, płatności odroczone reguluje Ustawa o kredycie konsumenckim z 2025 roku, ponieważ BNPL jest formą kredytu konsumenckiego. Maksymalna kwota kredytu konsumenckiego wynosi 255 550 zł. Z usługi BNPL mogą korzystać wyłącznie konsumenci (osoby fizyczne, pełnoletnie, z pełną zdolnością do czynności prawnych).

Każda umowa BNPL jest klasyfikowana jako umowa o kredyt konsumencki, więc musi zawierać takie elementy jak dane konsumenta, rodzaj kredytu, okres, kwotę, termin wypłaty, RRSO (nawet jeśli wynosi 0%), zasady i termin spłaty, warunki rozwiązania umowy oraz informacje o prawach konsumenta.

RRSO (Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania) to całkowity koszt kredytu. Dla BNPL, w bezpłatnym okresie, RRSO wynosi 0%. Jeśli jednak płatność zostanie przesunięta lub rozłożona na raty, RRSO może znacznie wzrosnąć. Maksymalne oprocentowanie kredytu konsumenckiego jest limitowane przepisami i nie może przekroczyć dwukrotności odsetek ustawowych. Dodatkowo, ustawa zawiera artykuły dotyczące pożyczek krótkoterminowych, np. Art. 36a reguluje maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu (dla chwilówek do 30 dni – 5% kwoty zobowiązania, dla dłuższych – 20%).

Kredytodawca ma obowiązek ocenić zdolność kredytową konsumenta na podstawie informacji od niego i weryfikacji w bazach BIK, KRD czy BIG.

Przemiany regulacyjne: Nowa Ustawa (CCD II)

Polska i Unia Europejska przygotowują znaczące zmiany w regulacji kredytów konsumenckich, które bezpośrednio dotkną BNPL.

Zalety i wady BNPL: Świadome decyzje

BNPL to narzędzie finansowe, które oferuje wygodę, ale niesie ze sobą również pewne ryzyka. Kluczowe jest zrozumienie zarówno zalet, jak i wad, aby podejmować świadome decyzje zakupowe.

Praktyczne porady: Korzystaj z BNPL mądrze

Aby płatności odroczone były dla Ciebie pomocą, a nie źródłem problemów, stosuj się do kilku zasad:

• Wykorzystuj BNPL rozsądnie: Odraczaj płatności tylko wtedy, gdy potrzebujesz czasu na zapłacenie, a nie jako sposób na wydawanie więcej, niż zarabiasz.
• Spłacaj w terminie: Każde opóźnienie, nawet jednodniowe, negatywnie wpłynie na Twoją historię kredytową.
• Unikaj wielu limitów: Posiadanie zbyt wielu aktywnych limitów BNPL u różnych operatorów obniża zdolność kredytową. Zamknij te, których nie używasz.
• Zamawiaj raporty z BIK: Regularnie sprawdzaj swoją historię kredytową, aby monitorować wpływ BNPL na scoring.
• Uważaj na reklamy: Pamiętaj, że BNPL to forma kredytu, a nie magiczne rozwiązanie problemów finansowych.
• Porównuj warunki: Różni operatorzy oferują różne warunki, RRSO, terminy odroczenia i możliwości rozłożenia na raty.
• Czytaj umowy: Przed zaakceptowaniem BNPL zapoznaj się z pełnymi warunkami, zwłaszcza dotyczącymi odsetek w przypadku opóźnień.
• Monitoruj zobowiązania: Prowadź rejestr wszystkich aktywnych BNPL, aby nie stracić kontroli nad finansami.