Rola i Funkcje NBP
Narodowy Bank Polski (NBP) to jedyny bank centralny w Polsce. NBP ma za zadanie stabilizować system finansowy. Zajmuje się też emisją pieniądza. NBP kształtuje politykę pieniężną w Polsce. Jego niezależność gwarantuje Konstytucja RP. NBP działa zgodnie z ustawą o NBP.
NBP pełni trzy główne funkcje. Jest bankiem emisyjnym, czyli emituje banknoty i monety. Reguluje płynność sektora bankowego. Działa jako bank banków. NBP obsługuje też Skarb Państwa. Zarządza rezerwami dewizowymi Polski.
Podstawy Prawne Działalności NBP
Działalność NBP reguluje kilka aktów prawnych. Są to Konstytucja RP, ustawa o NBP i Prawo bankowe. Ustawa o NBP pochodzi z 1997 roku. Prawo bankowe jest z 2024 roku. Istnieje też ustawa Prawo dewizowe.
NBP wydaje akty wykonawcze. Akty te publikowane są w Dzienniku Urzędowym NBP. Przykładem są regulaminy obsługi rachunków. Inny przykład to zasady prowadzenia operacji na papierach wartościowych w systemie SKARBNET4.
Działalność i Specjalizacja NBP
NBP koncentruje się na kilku obszarach. Prowadzi i monitoruje politykę pieniężną. Zarządza rezerwami dewizowymi Polski. Rozwija system płatniczy w Polsce. Obsługuje operacje na rynku papierów wartościowych.
NBP prowadzi sprawozdawczość ekonomiczną i statystyczną. Przykładem jest Raport o inflacji. Kolejnym przykładem jest bilans płatniczy. Instytucje finansowe, takie jak banki komercyjne i SKOK-i, są grupą docelową. Skarb Państwa również korzysta z usług NBP. Podmioty zobowiązane do sprawozdawczości (przedsiębiorcy w obrocie dewizowym) także.
Oferta NBP: Produkty i Usługi
NBP nie oferuje usług detalicznych dla ludności. Emituje i wykupuje banknoty i monety. NBP prowadzi operacje repo i lombardowe dla banków. Oferuje instrumenty zarządzania płynnością. NBP świadczy usługi rozliczeniowe. Prowadzi rachunki bankowe dla banków i Skarbu Państwa. NBP oferuje instrumenty zarządzania rezerwami dewizowymi (skup i sprzedaż walut).
| Produkt/Usługa | Opis |
| Emisja banknotów i monet | Wyłączne prawo NBP do emisji pieniądza w Polsce. |
| Operacje repo i lombardowe | Udzielanie krótkoterminowych pożyczek bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. |
| Prowadzenie rachunków bankowych | Obsługa rachunków banków komercyjnych i Skarbu Państwa. |
| Zarządzanie rezerwami dewizowymi | Inwestowanie rezerw dewizowych w celu utrzymania ich wartości i płynności. |
Innowacje i Technologie w NBP
W 2025 roku NBP wdraża ulepszenia systemu RTGS. Ulepsza też system SKARBNET4. Wykorzystuje rozproszoną architekturę. NBP wdraża AI do analizy ryzyka. Stosuje ją także do prognoz inflacji. Rozwija API dla instytucji płatniczych w ramach PSD2.
NBP pracuje nad cyfrowym złotym (CBDC). Współpracuje z EBC i Europejskim Bankiem Inwestycyjnym. NBP wspiera rozwój płatności zbliżeniowych. Promuje też płatności mobilne. Płatności zbliżeniowe stanowią 94% transakcji.
Perspektywy Rozwoju NBP
NBP dąży do cyfryzacji operacji rozliczeniowych. Chce rozszerzyć wykorzystanie Big Data w polityce pieniężnej. Będzie testował cyfrowego złotego. Współpraca w ramach Europejskiego Systemu Banków Centralnych jest ważna. Umożliwi standaryzację systemów płatniczych. Zapewni interoperacyjność.
Usługi NBP są przeznaczone dla banków komercyjnych. Kierowane są także do SKOK-ów. NBP obsługuje Skarb Państwa. Instytucje finansowe raportują do NBP. Nadzorujące organy ministerialne i KNF korzystają z analiz NBP.