Nieuczciwe firmy pożyczkowe: Jak zgłosić? Przewodnik dla klientów (2025)

Rynek pożyczek pozabankowych w Polsce charakteryzuje się szybkością i dostępnością, co przyciąga wielu konsumentów. Niestety, dynamiczny rozwój sektora sprzyja również pojawianiu się nieuczciwych praktyk. Firmy oferujące chwilówki czy pożyczki ratalne, takie jak Vivus, Wonga, Provident, Lendon czy Kuki, muszą przestrzegać ściśle określonych przepisów. Gdy dochodzi do naruszeń, konsumenci mają narzędzia do obrony swoich praw. Artykuł ten wyjaśnia, jak zgłosić nieuczciwą firmę pożyczkową w Polsce i gdzie szukać pomocy.

Rynek pożyczek pozabankowych: Kto oferuje i co reguluje

W Polsce sektor pożyczek konsumenckich poza bankami obejmuje wiele podmiotów. Do największych należą:

Vivus: Specjalizuje się w szybkich chwilówkach online, często z decyzją w 15 minut.
Wonga: Oferuje szybkie pożyczki online, często z elastycznymi terminami spłaty.
Provident: Firma z długą historią, znana z obsługi domowej i pożyczek na raty.
Lendon (Avafin): Była platformą łączącą konsumentów z pożyczkodawcami, obecnie działa pod inną nazwą.
Kuki: Mniejsza firma oferująca krótkoterminowe pożyczki.

Działalność tych podmiotów reguluje Ustawa z dnia 12 maja 2025 r. o kredycie konsumenckim oraz przepisy Kodeksu cywilnego. Każda instytucja pożyczkowa musi być wpisana do rejestru Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Ustawa określa obowiązki informacyjne, maksymalne koszty pożyczek i zasady przejrzystości umów. Kontrolą przestrzegania tych przepisów zajmuje się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).

Typowe nieuczciwe praktyki pożyczkodawców

Firmy pożyczkowe dopuszczają się szeregu naruszeń, które szkodzą konsumentom. Poniżej przedstawiamy najczęstsze:

Nieprzejrzyste informacje o kosztach: Pożyczkodawcy ukrywają rzeczywiste koszty. Provident został ukarany przez UOKiK ponad 12 milionami złotych za niepodawanie kosztów obsługi domowej i nieprawdziwe RRSO w umowach.
Błędne obliczanie RRSO: Wiele firm, w tym Provident, podawało nieprawdziwe informacje o Rzeczywistej Rocznej Stopie Oprocentowania. UOKiK nałożył na Provident za to karę ponad 6 milionów złotych.
Rolowanie pożyczek: Praktyka, gdzie konsument bierze kolejną pożyczkę tylko na spłatę poprzedniej, płacąc dodatkowe prowizje. Prowadzi to do szybkiego wzrostu zadłużenia. Firmy Lendon (przez ekstraportfel.pl), Creamfinance Poland i Szybka Gotówka były za to karane przez UOKiK na ponad 10 milionów złotych.
Autorefinansowanie: Udzielanie kolejnych pożyczek na spłatę poprzednich bez wyraźnego wniosku klienta. Pieniądze nie trafiały do pożyczkobiorcy, a zadłużenie rosło.
Niezgodne klauzule umowne: Wiele umów zawiera niedozwolone postanowienia, które stawiają konsumenta w gorszej pozycji. Provident był zobowiązany do zmiany wzorów umów.
Promowanie pożyczek bez pełnej informacji: Vivus był karany za reklamy typu "pieniądze w 15 minut" bez jasnego określenia, od kiedy liczony jest ten czas, co wprowadzało konsumentów w błąd.
Zwrot prowizji przy wcześniejszej spłacie: Vivus, Zaplo i Bank Pocztowy zatrzymywały całą prowizję nawet przy wcześniejszej spłacie długu. UOKiK uznał to za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów.

Konsekwencje dla historii kredytowej

Nieuczciwe praktyki firm pożyczkowych prowadzą do błędnych wpisów w bazach BIK, KRD i BIG InfoMonitor. Negatywny wpis znacząco utrudnia uzyskanie kolejnych kredytów czy pożyczek. BIK zawiera dane o zobowiązaniach bankowych i pożyczkowych, KRD i BIG InfoMonitor o długach pozabankowych (np. rachunki). Dane są aktualizowane, a błędne wpisy można reklamować.

RRSO i maksymalne koszty pożyczki: Jak to działa?

RRSO (Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania) to kluczowy wskaźnik. Zgodnie z Ustawą o kredycie konsumenckim, RRSO to całkowity koszt kredytu, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Uwzględnia nie tylko nominalne oprocentowanie, ale wszystkie dodatkowe koszty:

Prowizje i opłaty: Za udzielenie i obsługę pożyczki.
Koszty ubezpieczenia: Jeśli są obowiązkowe.
Opłaty administracyjne i podatki: Wszelkie inne narzuty.

Całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument musi ponieść w związku z umową o kredyt, z wyjątkiem opłat notarialnych.

Kalkulator maksymalnych kosztów pozaodsetkowych

Sprawdź, ile maksymalnie firma pożyczkowa może naliczyć kosztów pozaodsetkowych zgodnie z przepisami.

Kwota pożyczki (zł):

Okres spłaty (dni):

Jak zgłosić nieuczciwą firmę pożyczkową? Kroki działania

Kiedy podejrzewasz nieuczciwe praktyki, działaj systematycznie. Poniżej przedstawiamy kolejne etapy zgłaszania problemu:

1
Dokumentacja i gromadzenie dowodów
Zbierz wszystkie dokumenty: umowę pożyczki, formularz informacyjny, potwierdzenia przelewów, korespondencję (e-maile, SMS-y), wyciągi z konta, zrzuty ekranu, notatki z rozmów telefonicznych. Bez dowodów trudno będzie udowodnić naruszenie.
2
Złożenie reklamacji do firmy pożyczkowej
To obowiązkowy pierwszy krok. Reklamacja powinna zawierać Twoje dane, numer umowy, dokładny opis problemu, wyliczenia błędnych kosztów i oczekiwaną rekompensatę. Wyślij ją pisemnie (list polecony za potwierdzeniem odbioru, e-mail). Firma ma 14 dni na odpowiedź.
3
Zwrócenie się do Rzecznika Finansowego
Jeśli firma nie odpowie lub jej odpowiedź jest niezadowalająca, Rzecznik Finansowy może interweniować. Musisz być osobą fizyczną i wcześniej złożyć reklamację do firmy. Wniosek złożysz na piśmie, korzystając ze wzoru ze strony www.rf.gov.pl. Rozpatrywanie skarg jest bezpłatne.
4
Zgłoszenie do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK)
UOKiK to główny organ odpowiedzialny za ochronę konsumentów. Może wszcząć postępowanie administracyjne i nakładać wysokie kary pieniężne. Skargę złożysz telefonicznie (801 440 220), przez e-formularz na www.uokik.gov.pl lub pisemnie. Jeśli problem dotyka wielu osób, możesz złożyć wniosek o ustalenie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.
5
Zawiadomienie Komisji Nadzoru Finansowego (KNF)
Jeśli firma pożyczkowa zarejestrowana w KNF narusza przepisy prawa finansowego, możesz zawiadomić KNF. Zawiadomienie można złożyć osobiście, pisemnie lub e-mailem ([email protected]). KNF może nałożyć sankcje administracyjne.
6
Powołanie się na Rzecznika Konsumentów
Powiatowy lub miejski Rzecznik Konsumentów oferuje porady prawne, mediuje w sporach i może reprezentować konsumenta w sądzie. Zawsze warto skontaktować się z lokalnym rzecznikiem.

Windykacja i ochrona praw dłużnika

Brak spłaty pożyczki prowadzi do postępowania windykacyjnego. Proces ten ma swoje etapy, a jako dłużnik posiadasz określone prawa.

Etapy windykacji

1.
Windykacja polubowna: Firma pożyczkowa lub windykacyjna kontaktuje się telefonicznie lub mailowo, przypomina o zaległościach i proponuje ugodę. Na tym etapie masz prawo do negocjacji.
2.
Windykacja sądowa: Brak ugody prowadzi do sądu. Sąd może wydać nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym lub nakazowym. Masz 2 tygodnie na złożenie sprzeciwu/zarzutów.
3.
Windykacja egzekucyjna (komornicza): Jeśli dług nie jest uregulowany po wyroku sądowym, sprawa trafia do komornika. Komornik może zająć rachunek bankowy, wynagrodzenie lub inne mienie dłużnika.

Twoje prawa jako dłużnika

Nawet z zaległym długiem przysługują Ci prawa:

Prawo do informacji: Możesz pytać firmę windykacyjną o szczegóły długu, wysokość odsetek i prowizji.
Prawo do negocjacji: Masz możliwość wynegocjowania nowych warunków spłaty lub ugody.
Ochrona przed nieuczciwymi praktykami: Firmy windykacyjne nie mogą Ci grozić, obrażać ani nękać w nieodpowiednich godzinach.
Dochodzenie błędów: Jeśli wpis w BIK, KRD lub BIG jest błędny, masz prawo złożyć reklamację i żądać jego usunięcia.
Reprezentacja prawna: Możesz skorzystać z pomocy adwokata lub radcy prawnego.

Weryfikacja pożyczkodawcy przed decyzją

Zanim zaciągniesz pożyczkę, dokładnie sprawdź firmę, aby uniknąć problemów:

Rejestr KNF

Sprawdź, czy firma jest wpisana do rejestru instytucji pożyczkowych na stronie www.knf.gov.pl. Brak wpisu oznacza, że działa niezgodnie z prawem.

Wskaźnik RRSO

Porównaj RRSO ofert różnych firm. Pamiętaj, że bardzo wysokie RRSO zawsze oznacza wysokie koszty. Zwróć uwagę na wszystkie składowe tego wskaźnika.

Opinie klientów

Przeczytaj recenzje na platformach takich jak Trustpilot, Google Opinie czy fora internetowe. Doświadczenia innych konsumentów mogą być cennym źródłem informacji.

Szczegóły umowy

Umowa musi zawierać: całkowitą kwotę kredytu, RRSO, całkowity koszt kredytu, wysokość i liczbę rat, terminy spłaty oraz pełne dane kontaktowe pożyczkodawcy. Dokładnie przeanalizuj wszystkie punkty.

Ukryte koszty

Zawsze pytaj o wszystkie dodatkowe opłaty, prowizje czy ubezpieczenia. Jeśli cokolwiek jest niejasne, nie podpisuj umowy. Upewnij się, że znasz pełny zakres zobowiązań.

Jak obliczyć rzeczywiste koszty pożyczki?

Zawsze samodzielnie weryfikuj dane podane przez pożyczkodawcę:

Krok 1: Przemnóż wysokość raty przez liczbę rat.
Krok 2: Od wyniku odejmij całkowitą kwotę pożyczki.
Wynik: Otrzymana kwota to całkowity koszt kredytu. Porównaj ją z RRSO w umowie.

Przykład: Pożyczka 5000 zł, rata 500 zł, 12 rat. Całkowita zapłata: 500 zł × 12 = 6000 zł. Całkowity koszt: 6000 zł – 5000 zł = 1000 zł.

Jak sprawdzić swoją historię kredytową?

Możesz pobrać raport z BIK ze strony www.bik.pl. Uzyskasz pełną historię kredytową, informacje o opóźnieniach i scoring. Raport jest ważny przez 2 lata. Wpisy w KRD i BIG InfoMonitor sprawdzisz na ich stronach.

Kiedy wznowić postępowanie sądowe?

Jeżeli firma pożyczkowa nie zadośćuczyni Twoim prawom, możesz wnieść powództwo do sądu rejonowego o zwrot nadwyżkowych kosztów, kary umowne, zwrot prowizji lub odszkodowanie. Pamiętaj, że proces sądowy może być długotrwały i często wymaga wsparcia prawnego.

Przydatne Adresy i Kontakty

Rzecznik Finansowy

Al. Jerozolimskie 87, 02-001 Warszawa
[email protected]
www.rf.gov.pl

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK)

801 440 220 lub 222 66 76 76
www.uokik.gov.pl

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)

ul. Piękna 20, 00-549 Warszawa
[email protected]
www.knf.gov.pl

FAQ: Bezpieczeństwo finansowe i zgłaszanie nieuczciwych pożyczek w Polsce

Nieuczciwą pożyczkę należy zgłosić do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) oraz złożyć wniosek o interwencję do Rzecznika Finansowego. W przypadku podejrzenia oszustwa lub wyłudzenia konieczne jest także zawiadomienie policji lub prokuratury.

Niezgłoszenie pożyczki prywatnej do Urzędu Skarbowego (deklaracja PCC-3) w terminie 14 dni grozi karną stawką podatku w wysokości 20% kwoty pożyczki. Standardowa stawka podatku PCC wynosi 0,5%, jeśli pożyczka nie przekracza kwot wolnych od podatku (np. 1000 zł od znajomych).

Najskuteczniejszą metodą jest zastrzeżenie numeru PESEL w aplikacji mObywatel lub w serwisie mobywatel.gov.pl, co działa w czasie rzeczywistym. Od 1 czerwca 2025 r. firmy pożyczkowe mają obowiązek sprawdzać ten rejestr, a pożyczka udzielona na zastrzeżony PESEL jest nieważna i nie trzeba jej spłacać.

Do UOKiK można zgłaszać naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, takie jak stosowanie klauzul niedozwolonych w umowach, wprowadzanie w błąd co do kosztów pożyczki czy nielegalne praktyki windykacyjne. Urząd nie rozpatruje jednak indywidualnych sporów, którymi zajmuje się Rzecznik Finansowy.

Należy natychmiast zgłosić sprawę na policję, zastrzec dowód osobisty w banku oraz poinformować firmę pożyczkową o kradzieży tożsamości. Warto również pobrać raport BIK, aby sprawdzić inne zobowiązania, i upewnić się, że PESEL został zastrzeżony w systemie państwowym.

Wyłudzenie kredytu lub pożyczki na cudze dane jest przestępstwem z art. 297 Kodeksu karnego, za które grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Sprawca może również odpowiadać za oszustwo (art. 286 K.k.), co podnosi zagrożenie karą nawet do 8 lat więzienia.

Prawnie stajesz się ofiarą przestępstwa, a dług nie powinien Cię obciążać, pod warunkiem, że udowodnisz fakt oszustwa (np. poprzez zastrzeżony PESEL w momencie brania pożyczki). Instytucja finansowa nie może dochodzić roszczeń od osoby, której dane skradziono, jeśli dopełniła ona obowiązku zastrzeżenia PESEL.

Najlepszym dowodem jest pisemna umowa pożyczki lub potwierdzenie przelewu bankowego z wyraźnym tytułem wpłaty. W przypadku braku umowy papierowej, jako dowód w sądzie mogą służyć również wiadomości e-mail, SMS-y oraz zeznania świadków.

Jeśli otrzymasz alert z BIK o zapytaniu kredytowym, którego nie składałeś, natychmiast skontaktuj się z instytucją, która wysłała zapytanie, by zablokować wniosek. Równocześnie upewnij się, że Twój numer PESEL jest aktywny w Rejestrze Zastrzeżeń Numerów PESEL.

Najszybszym sposobem jest pobranie aktualnego raportu z Biura Informacji Kredytowej (BIK), który pokazuje wszystkie aktywne zobowiązania bankowe i pozabankowe. Warto również sprawdzić wpisy w bazach dłużników takich jak KRD czy BIG InfoMonitor.

Maksymalne oprocentowanie pożyczki nie może przekroczyć dwukrotności sumy stopy referencyjnej NBP i 3,5%. Przy stopie referencyjnej 4,00% (grudzień 2025), maksymalne oprocentowanie wynosi 15% w skali roku.

Dla najbliższej rodziny (I grupa podatkowa) kwota wolna od podatku PCC wynosi 36 120 zł (liczona łącznie od jednej osoby na przestrzeni 5 lat). Pożyczki poniżej tej kwoty nie wymagają zgłoszenia do Urzędu Skarbowego.

To mechanizm prawny pozwalający konsumentowi zwrócić jedynie pożyczony kapitał bez odsetek i kosztów, jeśli kredytodawca naruszył przepisy ustawy o kredycie konsumenckim (np. błędne RRSO). Można z niej skorzystać przez rok od wykonania umowy pożyczki (dla kwot do 255 550 zł).

Dla pożyczek do 30 dni koszty te nie mogą przekroczyć 5% wartości pożyczki. Dla pożyczek dłuższych limit wynosi 10% wartości plus 10% za każdy rok, ale łącznie nie więcej niż 45% całkowitej kwoty kredytu.

Tak, każdy konsument ma prawo odstąpić od umowy pożyczki zawartej na odległość w terminie 14 dni bez podawania przyczyny. W takim przypadku należy zwrócić pożyczoną kwotę niezwłocznie, nie później niż w ciągu 30 dni od złożenia oświadczenia.

Tak, w 2025 roku każda legalnie działająca firma pożyczkowa (w tym Vivus, Wonga, Provident, Lendon, Kuki) ma ustawowy obowiązek weryfikacji Rejestru Zastrzeżeń Numerów PESEL przed udzieleniem finansowania. Udzielenie pożyczki mimo zastrzeżenia uniemożliwia firmie dochodzenie roszczeń od klienta.

Bezpłatną pomoc prawną można uzyskać u Miejskiego lub Powiatowego Rzecznika Konsumentów oraz w biurze Rzecznika Finansowego, który może przeprowadzić postępowanie interwencyjne lub polubowne. W sprawach skomplikowanych warto skorzystać z pomocy fundacji konsumenckich lub kancelarii prawnych.

Opłaty za przedłużenie terminu spłaty (rolowanie) wliczają się do limitu kosztów pozaodsetkowych. Jeśli suma opłat przekracza ustawowe limity (np. 45% kwoty pożyczki), nadwyżka jest nienależna i można domagać się jej zwrotu lub zaliczenia na poczet spłaty kapitału.

Tak, środki z pożyczki, które wpłynęły na konto bankowe dłużnika, podlegają zajęciu komorniczemu na ogólnych zasadach, chyba że mieszczą się w kwocie wolnej od zajęcia (w 2025 r. 75% minimalnego wynagrodzenia). Komornik nie zajmuje samej umowy pożyczki, lecz środki pieniężne.

Jeśli pożyczka od osoby niespokrewnionej przekracza 1000 zł, należy zapłacić podatek PCC w wysokości 0,5% wartości pożyczki. Deklarację PCC-3 składa się w ciągu 14 dni od zawarcia umowy.

Tak, firmy pożyczkowe mają prawo sprzedać wierzytelność (cesja długu) firmom windykacyjnym lub funduszom sekurytyzacyjnym, jeśli pożyczka nie jest spłacana terminowo. O sprzedaży długu dłużnik musi zostać poinformowany pisemnie.

Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) to całkowity koszt kredytu wyrażony jako procentowa wartość w skali roku, uwzględniająca odsetki, prowizje i inne opłaty. W 2025 r. RRSO pozwala łatwo porównać, czy oferta firm takich jak Kuki czy Lendon jest zgodna z limitami antylichwiarskimi.

Większość legalnych firm pożyczkowych weryfikuje bazy KRD i BIG InfoMonitor i odmawia udzielenia pożyczki osobom zadłużonym. Jednak niektóre firmy mogą oferować pożyczki z wyższym ryzykiem, co zazwyczaj wiąże się z maksymalnymi dopuszczalnymi kosztami.

Zgodnie z wyrokiem TSUE, przy wcześniejszej spłacie kredytu konsumenckiego należy się proporcjonalny zwrot wszystkich kosztów, w tym prowizji. Jeśli firma (np. Provident czy Wonga) nie zwróci środków automatycznie, należy złożyć reklamację powołując się na art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim.

Zgłaszanie nieuczciwych pożyczkodawców: Twój przewodnik krok po kroku

Spis treści artykułu

Rynek pożyczek pozabankowych: Kto oferuje i co reguluje